Ik kocht in Laos voor weinig een nieuwe laptop in de winkel en kreeg er gratis-voor-niks Windows 7 Ultimate, Photoshop CS5, Norton Security, Office 2010 en nog een hele ris andere pakketten bij, waaronder ACDSee, wist niet eens dat dat nog bestond. En het waren geen proefversies, maar the real McCoy, leek het. Toen werd er gezegd dat ik vooral niet moest updaten, en viel alles op z'n plek: hackware! Dat verwacht je niet in een winkel, maar wat bleek: Laos heeft geen auteurs- en patentrecht en gehackte versies van software zijn daar dus niet illegaal. In de omringende landen ligt dat in meer of mindere mate hetzelfde; vaak is er wel erkenning van het deze rechten, maar wordt het niet gehandhaafd, en in dat geval wordt hardware zonder OS geleverd en liggen er onder de toonbank handige alles-in-1 schijfjes klaar waarmee je zelf thuis kan installeren.
Het gevolg is natuurlijk dat in deze regio 99% van de IT apparaten draaien op gehackte software. Overheid en bedrijven doen gezellig mee. Linux, dat is niks voor meeste Aziaten. Doe wat de buurman doet, en die heeft Windows.
Nou ben ik technisch niet genoeg onderlegd om het volgende met 100% zekerheid te kunnen zeggen, maar m'n gezond verstand vertelt me dat tegenwoordig software meestal niet gehacked wordt uit idealistische motieven. (dat was misschien ooit wel het geval, maar de scene is wel flink veranderd in 20 jaar, ik zie parallellen met bijvoorbeeld de wietteelt) Het hacken van een OS lijkt me tegenwoordig een uitstekende gelegenheid om meteen een vrolijke rootkit te installeren, die data verzamelt van de gebruiker en vervolgens een phone home doet, of/en de polonaise danst in een botnet.
Ik heb eens gelezen dat 80% van de Nederlandse PC's in zo'n botnet zit, ik denk dat dat in Laos op 99,9% zit. Internet is in Zuid Oost Azie voornamelijk mobiel, en daardoor trager en minder beschikbaar dan in Europa, maar als je stilstaat bij de rekenkracht en informatie die hier waarschijnlijk in handen is van criminelen, dan slaat de schrik je om je hart. En de ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur gaan hard hier. Ik denk zelf dat dit in de komende jaren een probleem gaat worden dat de -in deze regio inmiddels zo goed als uitgebannen- opiumteelt gaat overstijgen.
Om de problemen op te lossen, kan je twee kanten uit. De voor de hand liggende kant is het afdwingen van handhaving van het auteurs- en patentrecht in dit soort landen met een laag BNP, en die kant zal het ook wel op gaan. Maar is dat wel zo logisch? Ik beweer dat het probleem niet in het Oosten, maar in het Westen ligt. De kern van het hele probleem ligt in het auteurs- en patentrecht zelf, dat ooit is ontworpen om ervoor te zorgen dat hardwerkende mensen met goede ideeen, na lange jaren van onderzoek of het aanleren van vaardigheden in combinatie met op een houtje bijten, de gelegenheid kregen om hun idee uit te rollen en er daarna wat aan over te houden. Prima zaak, want zonder creatieven geen vooruitgang en geen cultuur.
De wetgeving is alleen niet met de tijd meegegegaan. Als muzikant kan je tegenwoordig een maand nadat je een youtube post, wereldberoemd zijn, als uitvinder via crowdfunding in een maand rijk. Je uitgewerkte idee slijten aan de grote massa duurt geen jaren meer, maar maanden. Geen garantie voor succes, het is niet makkelijker geworden om origineel te zijn. Maar alles gaat wel een stuk sneller, en door die snelheid is de houdbaarheid van een goed idee ook veel korter geworden. Maar wat zegt de wet? Een patent geldt twintig jaar. En met het Nederlands auteursrecht is het nog gekker: Het auteursrecht op een werk vervalt zeventig jaar na het overlijden van de maker van het betreffende werk. Na deze periode kan het werk vrij verspreid en aangepast worden. (bron: Wikipedia, mijn excuses)
Laten we dit even in perspectief zien: twintig jaar geleden werden de zoekmachines van Yahoo en Altavista gelanceerd. Altavista verwijst tegenwoordig door naar Yahoo en Yahoo gebruikt al jaren niemand meer. Zeventig jaar geleden eindigde de Tweede wereldoorlog.
Het tempo van toen is onvergelijkbaar met het tempo van toen, en in het vagevuur tussen maatschappelijke realiteit en achterblijvende wetgeving ontstaan activiteiten waarvan de rechterlijke macht telkens weer moet toetsen of ze illegaal zijn of niet. Vaak met absurde resultaten, want de rechter is ook niet bekend met de materie, of krijgt z'n informatie alleen uit bepaalde maatschappelijke bronnen. Tijd voor een drastische verandering.
Begrijp me goed: ik pleit dus beslist niet voor afschaffing van auteurs- en patentrecht. Het klassieke gesloten model heeft bestaansrecht naast open source; ik zie de voordelen voor consument en fabrikant, bovendien moet wat te kiezen zijn. Maar drastisch inperken van respectievelijk patentrecht naar 5, en auteursrecht naar 10 jaar, samen met de verplichting om daarna de specificaties en het data model beschikbaar te stellen aan derden om door te ontwikkelen, zou een enorme postieve impact hebben op de vooruitgang en veiligheid van bijvoorbeeld softwareproducten. (ik sla nu even weer de IT straat in) Op dit moment hebben software fabrikanten vaak hun consumenten in een houdgreep, en worden bedrijven gedwongen te migreren als een product (versie) end of life is bij die ene fabrikant.
Hoe mooi zou het zijn als je na een product 10 jaar te hebben gebruikt, kan kijken naar de opvolger en het migratietraject, en gewoon kan zeggen:'Ik zie de voordelen, ik ga weer met jullie in zee.' of: 'Sorry, dit is de investering op dit moment niet waard, ik draai nog wel 5 jaar verder met de kloon van bedrijf X uit *vul lage lonen land in* en dan praten we weer verder.' Dat hele XP drama van het afgelopen jaar had zo voorkomen kunnen worden, tel uit je winst, om maar niet te spreken van volksstammen prive gebruikers die nu nog steeds met een lek OS werken. Bovendien komt het de kwaliteit van nieuwe producten ten goede als er een keuze is. Die klonen kunnen dan niet alleen in landen met een laag BNP worden onderhouden, maar worden daardoor ook meteen betaalbaar voor de lokale bevolking. Kortom, in één klap lost Peter een wereldwijd probleem op. Nou nog mensen vinden die naar me willen luisteren.