Vrijdag de 13e is geen mythe. Althans, niet voor Richard O'Dwyer, een Britse student, die dacht snel te cashen met een site die linkte naar downloads van geripte films en TV series. Vier jaar geleden -hij was toen 19- begon hij met de site, vorig jaar werd hij gearresteerd, omdat justitie van de USA hem wilde vervolgen wegens copyright delicten. Op vrijdag 13-1-2012 heeft een Britse rechter bepaald dat Richard mag worden uitgeleverd. Hem kan in de Verenigde Staten een straf tot 10 jaar gevangenisstraf worden opgelegd.
De basis van deze uitlevering is een verdrag uit 2003, waarin geregeld is dat de Verenigde Staten uitlevering kunnen verlangen van mensen, die niet de Amerikaanse nationaliteit bezitten, maar (volgens Amerikaans recht) een misdaad hebben begaan, waar Amerikaanse belangen door zijn geschaad. Tenminste, zo heb ik het begrepen, en Nederland heeft blijkbaar een vergelijkbaar verdrag. Richards site linkte alleen naar, maar bevatte zelf geen illegaal gekopieerde content. De hosting van zijn site gebeurde op Nederlandse servers. Wat hij gedaan heeft, is waarschijnlijk niet strafbaar in Groot Brittannië. Er zijn meer voorbeelden. Door dit verdrag kan het dus gebeuren dat je wordt uitgeleverd voor iets wat in je eigen land niet strafbaar is. En dat is raar, zeker als je geen voet op vreemde bodem hebt gezet.
Ik ga geen boom opzetten over het downloaden of beschikbaar stellen van (links naar) illegale content, dat kunnen anderen veel beter dan ik. Ik denk wel dat de entertainment industrie zichzelf een hoop reputatieschade bezorgt, door om te gaan met dit fenomeen zoals ze dat nu doen. In plaats van hun verdienmodel aan te passen aan een gewijzigde situatie, en in te spelen op de behoefte van mensen om op elk moment van de dag hun honger naar informatie te stillen met een snack naar wens (het internet als verslaving), houden ze vast aan de verkoop van gekke plastic schijfjes en het aanbieden van content volgens een gepland rooster. (radio en TV voor wie me niet meer bijhoudt)
Vroeg of laat zal ook de entertainment industrie de logge steven wenden, en een dynamischer koers gaan varen. Ik maak me er dus maar niet al te druk over. Maar waar ik me wel druk over maak, is de rechtsonzekerheid die ontstaat door uitspraken, zoals gedaan door deze Britse rechter. Elke Nederlander wordt geacht de wet te kennen; je kunt je niet beroepen op onschuld omdat je niet wist dat datgene wat je deed strafbaar was. De Nederlandse wet is best wel gecompliceerd en je verwacht dus nogal wat van je burgers. Maar in de praktijk weet je als burger genoeg van je land, om de scheidslijn te kunnen trekken. Bovendien worden wetten gemaakt door door onszelf gekozen bestuurders, een gesloten systeem met diverse veiligheidsmechanismen er ingebouwd. Een heel belangrijk veiligheidsmechanisme is de vrijheid van informatie: die geeft burgers de mogelijkheid om corrigerend op te treden, wanneer deze bestuurders hun macht misbruiken om welke reden dan ook. Om maar wat te noemen: de burgemeester van Utrecht maakt een belletje naar de redactie van een stadsblad, omdat er iets in staat wat hem niet bevalt. Daar valt dan heel Nederland over, en dat is goed.
In de Verenigde Staten heeft de 'war on terrorism' zowel de vrijheid van informatie als de rechtszekerheid van individuen flink verminderd. Ik noem de Wikileaks affaire en Guantanamo Bay. De Verenigde Staten gebruiken verdragen, om op politieke gronden personen te kunnen vervolgen. Daarnaast vervolgen Amerikaanse media-industrieën met succes filesharende huismoeders en tieners, blijkbaar om ze als afschrikwekkend voorbeeld ten toon te stellen. Het is aan de burgers van de Verenigde Staten om ervoor te zorgen dat hun rechten blijven bestaan. Maar het is ook de plicht van elke democratische staat om op te komen voor de eigen burgers, als ze in een positie dreigen te komen waarin hun burgerrechten met voeten worden getreden, in eigen land of daarbuiten.
De democratie staat in het Westen onder druk. Mensen zijn bereid om hun vrijheid in te ruilen voor (schijn)veiligheid, welstand is vaak belangrijker dan welzijn. De VS, ooit de redder in nood, toen Nederland bezet werd, is langzamerhand veranderd in de Grote Boze Wolf, waar iedereen bang voor is en bijna niemand 'nee' tegen durft te zeggen. Vrijheid en rechtszekerheid zijn geen zaken die vanzelfsprekend zijn: de rechten die wij hebben, zijn zwaar bevochten door vorige generaties. Deze rechten staan nu op de helling, en wij moeten onze bestuurders aanspreken op hun verantwoordelijkheid jegens ons. Want dat het zo gaat zijn dat iedereen, die iets doet wat iemand in de Verenigde Staten niet bevalt, op een vliegtuig wordt gezet om daar berecht te worden, dat moeten we met zijn allen zeer zeker niet willen.